Вам нравятся всякие необычные истории и тайны? У нас такая есть! Тайная история дворца Николая II, последнего императора Российской империи в Бяловеже, в Польше. Внимание – текст на польском языке.
За разрешение поделиться с вами этим текстом мы благодарим портал bialystoksubiektywnie.com
Czy zdjęcie może uratować pałac?
Pałac carski w Białowieży istniał 67 lat. Gdyby nie został rozebrany w 1961 roku byłby jedną z największych atrakcji północno-wschodniej Polski. Niestety znajduje się na czele listy perełek, które przetrwały wojnę (w ruinie ale jednak!) lecz mimo to musiały zniknąć z naszego krajobrazu. Tego losu natomiast nie podzieliła rezydencja magnacka w Białymstoku (notabene w fatalnym stanie w 1944 roku). Mówi się, że Stanisław Bukowski uratował Pałac Branickich, gdyż dowiódł niezbicie, że jego wyburzenie będzie wielką stratą dla rewolucji. Przypomnę, że Bukowski przytoczył historię zakładania Tymczasowego Komitetu Rewolucyjnego Polski w 1920 roku, kiedy to z balkonu Pałacu Branickich przemawiali Marchlewski, Dzierżyński i Kon. Podobnie jak legendarny Hotel Ritz w Białymstoku – pałac carski w Białowieży nie zmieścił się w ideologicznej klatce budowniczych nowego, komunistycznego systemu. Nie znalazł się też, niestety tak zmyślny obrońca białowieskiej rezydencji jak Bukowski! Ritz został wysadzony w 1946 roku, rezydencję carów rozebrano w latach 1960-62. Pałac Branickich ma się doskonale…
Pałac carski w Białowieży – plany bez poparcia partii
Dość długo wydawało się, że carska rezydencja jednak ocaleje. Powstał nawet projekt jej odrestaurowania i nowego przeznaczenia. Jednak ostatecznie, chyba jako żywy dowód wielkości carów Rosji, został przeznaczony do rozbiórki. Historyk regionu, Piotr Bajko pisze:
Dziś w miejscu pałacu stoi gmach, w którym mieści się siedziba główna Białowieskiego Parku Narodowego, Muzeum Przyrodniczo-Leśne, Restauracja „Parkowa” oraz pokoje gościnne.
Pałac carski w Białowieży. Historia powstania
W 1795 roku, na mocy traktatu rozbiorowego Puszcza Białowieska weszła w skład Cesarstwa Rosyjskiego. W pradawnym lesie, chronionym przez polskich królów Katarzyna II organizuje niczym nie skrępowane polowania, ogromne obszary oddaje w prywatne ręce. Przeprowadzono wówczas wielki karczunek – wycięto ok. 40 000 ha lasu czyli niemal 1/4 ówczesnej Puszczy. O zgrozo, Katarzyna II chętnie udzielała zgody na strzelanie do żubrów tylko po to by wypchane, uatrakcyjniły liczne muzea w Europie. W 1797 roku car Paweł I rozkazał wybić wszystkie łosie, aby z ich skóry sporządzić spodnie dla żołnierzy. Ta wyniszczająca gospodarka doprowadziła do gwałtownego zmniejszenia się liczby zwierząt a wg. niektórych źródeł w tym okresie całkowicie zniknęły z puszczy niedźwiedzie i bobry.
Rezydencja myśliwska
Car Aleksander II wstrzymuje polowania na żubry. Rozpoczyna się odbudowywanie i zwiększanie składu gatunkowego zwierzyny leśnej. Od 1864 r do Białowieży przywozi się na przykład … jelenie z Niemiec. Sam Aleksander II, będąc namiętnym myśliwym, polował w Puszczy Białowieskiej tylko raz, w 1860 roku. Wydarzenie to upamiętnia pomnik żubra w Zwierzyńcu o którym pisaliśmy TUTAJ. W 1886 Aleksander III, będąc na manewrach w Wysokim Litewsku, wyraził chęć polowania w Puszczy Białowieskiej.
Po łowach, w 1888 r. wydano dekret o przeniesieniu Puszczy Białowieskiej na własność rodziny królewskiej w zamian za ziemie carskie w prowincjach Orzeł i Simbirsk. Formalnym powodem było pragnienie Aleksandra, aby osobiście zadbać o jak najlepszą ochronę żubrów. Faktycznie jednak Białowieża miała dołączyć do grupy wyjątkowych, myśliwskich rezydencji monarszych. Wśród nich były: Spała (polowano tam na jelenie), Skierniewice (sarny, bażanty i kuropatwy) a na terenie cesarstwa – Gatczyna i Krym. Realizacja woli cara przebiega ekspresowo. W bardzo krótkim czasie wzrasta liczba zwierząt. Puszcza jest przygotowywana do polowań z prawdziwie królewskim rozmachem. Wkrótce okazuje się, że istnieje pilna potrzeba wybudowania pałacu – przede wszystkim dla zacnych gości i ich niemałej przecież świty. Aleksander III poleca zbudowanie rezydencji myśliwskiej w centrum Puszczy Białowieskiej. Wybór pada na Białowieżę, małą wieś, która od tej chwili na zawsze już pozostanie na kartach wielkiej historii.
Pałac carski w Białowieży. Realizacja
Budowę pałacu rozpoczęto w 1889 r. Początkowo preferowano zupełnie inny projekt, który po odrzuceniu został zrealizowany na terytorium dzisiejszej dzielnicy Ramon w regionie Woroneża. (Nawiasem mówiąc, ten pałac przetrwał do dziś zajrzyjcie tutaj:”Zamek księżniczki Oldenburga„!) Do realizacji w Białowieży przyjęto projekt hrabiego Mikołaja de Rochefort. Ten urodzony w Paryżu lecz wykształcony w Rosji inżynier wojskowy jest autorem m.in dworców kolejowych i mostów. Pałac zlokalizowano w najwyższym punkcie osady, w pobliżu wiekowych dębów, w miejscu gdzie dawniej budowali swoje dwory królowie polscy. Wykorzystano wał usypany dla stanowiska baterii w czasie powstania listopadowego. Tak otoczenie jak i lokalizacja dawały wrażenie, że pałac znajduje się na klifie…
Część kamieni na fundamenty została przewieziona z uroczyska „Zamczysko”, resztę wyzbierawszy na polach, dostarczyli miejscowi chłopi. Budowa trwała pięć lat i zakończyła się w sierpniu 1894 roku. Koszt, w tym wystrój wnętrz, oszacowano na 542 tys. rubli. Oczywiście w trakcie budowy wiele funduszy zostało zdefraudowanych. Jak czytamy na stronach rosyjskich, urzędnicy a także sami białowieżanie znacznie poprawili swoją sytuację finansową w trakcie budowy 🙂 Po zakończeniu prac pałac zaczyna się przygotowywać na przybycie cara.
Aleksander III z niezadowoleniem przyjmuje Pałac carski w Białowieży
W sierpniu 1894 r. car Aleksander III wraz z rodziną (w tym ze swoim następcą – synem Mikołajem) oraz całą świtą przybył na polowanie w Białowieży. Władca Rosji był już wówczas poważnie chory. Ze wspomnień carycy jasno wynika, że droga z Hajnówki, przebyta na powozach, była mordęgą. Sam pałac także zrobił na gościach przygnębiające wrażenie. Na stronach rosyjskich czytamy zaś, że imperator po zapoznaniu się ze stanem pałacu wypowiedział się o nim bardzo niepochlebnie i zatrzymał się na dworze, w którym wcześniej przebywał Aleksander II… czyli w dzisiejszym Dworku Gubernatora. Polowania trwają przez 8 dni i odbywają się w smutnej atmosferze, otoczenie cara widzi odmienionego władcę, który jest tylko biernym obserwatorem łowów. Przeczucia okazały się słuszne. Aleksander III umiera 20 października 1894 roku w Liwadii. Przyczyną śmierci była „puchlina wodna”.
Po śmierci Aleksandra III nieskończony pałac w Białowieży przechodzi na jego syna i spadkobiercę – cara Mikołaja II. Ostatni imperator Wszech Rosji szczerze pokochał Białowieżę i często tutaj bywał. Tak na oficjalnych polowaniach jak i prywatnie, z rodziną w ramach wypoczynku. W tym czasie architekt Jan Złotowski dokończył budowę i aranżację wnętrz pałacu. Jednocześnie znacząco poprawiono gospodarkę łowiecką lasu (w mniemaniu ówczesnych gospodarzy). Pałac staje się wyspą cywilizacji pośród pierwotnego lasu…
Car Mikołaj II w drodze do Puszczy Białowieskiej
Pomny niedogodności podróży z własnym ojcem – car Mikołaj II zadecydował o doprowadzeniu linii kolejowej z Hajnówki do samej Białowieży. Przed przybyciem cara w Białowieży pośpiesznie dokańczano prace przy urządzaniu parku pałacowego, wyświęcono cerkiew, reperowano drogi, wreszcie… szkolono służbę leśną i łowiecką. Piotr Bajko pisze:
Przed przybyciem do Białowieży, imperator odwiedził Warszawę. Carski pociąg stanął w niej 19 sierpnia 1897 roku. Była to pierwsza wizyta monarszej pary nad Wisłą. Zwiedziła ona miasto i okolice, a po kilku dniach udała się do Dojlid. 27 sierpnia car obserwował manewry wojsk pod Białymstokiem. Przy okazji odwiedził miejscowy sobór. Para cesarska przyjechała pociągiem do Białowieży 27 sierpnia 1897 roku, o wpół do siódmej wieczorem. Tym samym uruchomiony został ostatni odcinek linii kolejowej, ciągnionej z Bielska Podlaskiego do środka Puszczy Białowieskiej. Żona Mikołaja II gościła w Białowieży po raz pierwszy.
Duże zainteresowanie na
całej trasie przejazdu budził pociąg carski, który składał się z 11
wagonów. Mieściły się w nich m.in. sypialnia, salon, dwa gabinety,
kuchnia. Były też wagony dla służby i dwa wagony bagażowe. Cały skład
mierzył 220 metrów. Pociąg ogrzewano parą i oświetlano elektrycznością.
Okazale prezentowała się kolejowa rampa carska w Białowieży.
Umiejscowiono ją w odległości ponad 300 metrów od pałacu. Skrzydła
głównego budynku tworzyły pośrodku kwadratowy plac, nad którym wznosiła
się kopuła z imperatorską koroną. Z okazji carskich przyjazdów rampa
była dekorowana flagami i girlandami z zieleni oraz wyściełana dywanami.
Na klombie urządzano powitalne napisy z kwiatów, przedstawiano też
kwietnego państwowego orła. Prace te wykonywali sprowadzeni specjalnie z
Warszawy ogrodnicy.
(żródło: http://www.przegladprawoslawny.pl/samiosobie/articles.php?id_n=541&id=8
)
W części drugiej tekstu znajdziecie dokładny opis wnętrz białowieskiego pałacu, unikalne zdjęcia i masę ciekawostek…
Pałac carski w Białowieży. Źródła:
- https://www.romanovempire.org/
- https://www.ohotniki.ru/editions/huntingfishing/article/2009/05/28/287623-iz-istorii-tsarskogo-ohotnichego-dvortsa-v-belovezhe.html
- Z zakamarków białowieskiej historii, Piotr Bajko, Otwock-Białowieża, 2015
- Po śladach odchodzącej Białowieży, Piotr Bajko, Białowieża, 2017
